የኢቲቪ ባለሥልጣናት ኦሊምፒክና አትሌቲክስ ላይ ያነጣጠረ ፕሮፓጋንዳ እንዲሠራ አዘዙ

የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ባለሥልጣናት በኦሊምፒክና በአትሌቲክስ ፌዴሬሽን ላይ ትኩረት ያደረገ የፕሮፓጋንዳ ሥራ እንዲሠራ መመሪያ መስጠታቸው ተሰማ። መመሪያው ተግባራዊ መሆኑን ተከትሎ ኢቲቪ የሚያቀርበው ዘገባ የሕግ ጥያቄ ማስደገፊያ እንዲሆን ተደርጎ ለመረጃነት እየተዘጋጀ መሆኑ ከሌሎች ወገኖች ተደምጧል።

ከፓሪሱ ኦሊምፒክ መጀመር ቀደም ብሎ በማኅበራዊ ሚዲያው የተጀመረው ዘመቻ ሁለት ቡድኖች ጎራ ለይተው ውዝግብ መጀመራቸውን አመላካች እንደነበር ይታወሳል።

ሻለቃ ኃይሌ ገብረሥላሴና አትሌት ገዛኸኝ አበራ ጎራ ለይተውና ተመሳሳይ አቋም ይዘው የለኮሱት ተቃውሞ ውድድሩ ከመጀመሩ ቀናት በፊት ሲሆን፣ ማኅበራዊ ሚዲያው ተቃውሟቸውን ለመግዛትና ለማሰራጨት ጊዜ አልወሰደም። ከወራት በፊት በተጠናቀቀ ምርጫ ላይ ቅሬታ በማንሳት የተጀመረው ክስ ውድድሩ ከተጀመረ በኋላም ከፓሪስ በሚወጡ ዐውዳቸውን በሳቱ መረጃዎች ታጅቦ ማኅበራዊ ሚዲያውን ናጠው። በተለይ ስፖርት ነክ መረጃ በማውጣት የሚታወቁት የሰበር ዜና አብሳሪና በየዕለቱ በአጀንዳ መልክ የሚወጣ መረጃ ፋና ወጊ ሆነው ዘመቻውን ሲመሩ ተስተውሏል።

በእነ ኃይሌ በኩል ያለው ኃይል ቀድሞ የተደራጀና ያሰበበት በሚመስል መልኩ በተከታታይ የሚወጡ መረጃዎች ሕዝብን አስቆጡ። ውጤቱ በተባለው መሠረት መበላሸቱ ታክሎበት ማኅበራዊ ሚዲያው ጉዳዩን አጦዘው። “ማመዛዘን፣ ማመጣጠን፣ ማጣራት፣ ወዘተ” የሚባሉት የጋዜጠኛነት መሠረታዊ መርሆች ተናዱ። መረጃ ያካፈሉን ወገኖች እንደሚሉት ለወትሮውም በቅጡ የማይተገበርና ሙያን ያላከበረ አሠራር ከድጡ ወደማጡ ወርዶ አፈር በላ።

ዜናውን ያካፈሉት ወገኖች ከላይ በጠቀሷቸው ምክንያቶችና ለጊዜው ይፋ ባላደረጓቸው ጉዳዮች ማኅበራዊ ሚዲያው በትንሽ ቅንጫቢ እውነት ታጅቦ በተከታታይ ሲሰራጭለት የነበረውን አጀንዳ እያናፈሰ ማስተጋባቱ የፈጠረው ጫና የኋላ ኋላ የኢቲቪ ኃላፊዎችን እጅ ጠመዘዘ።

“ችግር የለም፣ ተዳፍኖ ይቆይ ለማለት ሳይሆን የኢቲቪ ባለሥልጣኖች የሰጡት መመሪያ መንግሥትን በማኅበራዊ ሚዲያ ጫና እየበረገገ መርኽ የሚጥስ እንዳያስመስለውና፣ ይህ ክፉ ልማድ እንዳይደጋገም ሥጋት ስላለን ነው” የሚሉት እነዚህ ወገኖች እንዲህ ያለው አሠራር ባስቸኳይ ጥብቅ እርማት ሊደረግ እንደሚገባ ጠቁመዋል።

ራሳቸውን በማኅበራዊ ሚዲያ አውታሮች ያደራጁና “አክቲቪስት“ ብለው የመደቡ በመናበብ ያደረሱትን ጉዳት የሚያስታውሱት ክፍሎች፣ በአብዛኞቹ በሚባል ደረጃ ከሚዲያ አሠራር መርኽ ውጭ አፈንግጠው ለአገራችን ሰላም መደፍረስ፣ ለእርስ በእርስ ዕልቂት፣ መፈናቀልና ውድመት ዛሬም ድረስ እንደቀጠለ ገልጸው “መንግሥትም ሆነ ባለሥልጣናቱ የማኅበራዊ ሚዲያ ፊት አውራሪዎችን ስድብና የደቦ ዘመቻ በመፍራት የሚወስኑት ውሳኔ እያደር አገሪቱን በደቦ ፍርደኞች እጅ እንዳይጥላት እንሰጋለን” በሚል አስጠንቅቀዋል።

የጎልጉል መረጃ አቅራቢዎች እንዳሉት የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ኃላፊዎች ለስፖርት አዘጋጆች ግልጽ መመሪያ መስጠታቸውን ተንተርሶ ሚዛናዊና የተመጣጠነ መረጃ ማቅረብ አልተቻለም። ይህንኑ ተከትሎም በመንግሥት የኤፍ ኤም ሬዲዮ ጣቢያዎች ሳይቀር የሚግለበለበው የኦሊምፒክና አትሌቲክስ ጉዳይ “ሥልጣን ልቀቁ” ከሚለው ውጪ በሽታውን የሚያድን ሆኖ አልታየም።

ኢቲቪ የአገሪቱ ብሔራዊ ሚዲያ እንደመሆኑ ጥንቃቄ ወስዶ፣ አመጣጥኖና በሚቻል መጠን ሙያው የሚጠይቀውን ሁሉ በማድረግ ለሕዝብ፣ ለዕውነት የቀረበ መረጃ ማቅረብ እንደሚገባው ጠቅሰው ዜናውን ያቀበሉን እነዚሁ ለድርጅቱ ቦርድ ቅርብ የሆኑ እንዳሉት፣ ውሳኔው ሊጤን ይገባዋል፤ አደገኛም ነው።

“መንግሥት በማኅበራዊ ሚዲያ ማዕበል ውስጥ በሚገርም ሁኔታ እየተንሳፈፈ ነው። አክቲቪስት ነን የሚሉና ጫና ፈጣሪ አድርገው ለራሳቸው ማዕረግ በሰጡ አካላት የደቦ ጩኸት ሲነዳ እየታየ ነው“ የሚሉት ወገኖች፣ ዜናውን ሲሰሙ መደናገጣቸውንና ማስተካከያ እንዲደረግ በአቀራቢያቸው ላሉ ማሳሰባቸውን አመልክተዋል።

የነጻ የፕሬስ መብት በኢትዮጵያ አጠቃቀሙን ባልተረዱና፣ መረዳት ባልቻሉ ክፍሎች ለአደጋ ሲጋብዝ በተለያዩ ጊዜያት መታየቱን፣ ይህም አዝማሚያ ማደጉን፣ ለበርካታ ተዋንያኖቹ ደግሞ ወቅት እያፈራረቁ ቡድን በመፍጠርና በመለየት ኪሳቸውን የሚያደልቡበት የንግድ መስክ መሆኑን ማስረጃ ጠቅሰው መረጃውን ያደረሱት ተናግረዋል።

የጎልጉል የአዲስ አበባ ተባባሪ የፓሪሱን ኦሊምፒክ ተከትሎ ሕዝብ የጠራ መረጃ እንዳላገኘ አስታውቋል። በሥፍራው የነበሩ ታዛቢዎችን አነጋግሮ እንደተረዳው ታዛቢዎቹ አደባባይ ወጥተው ለመናገር አይደፍሩም። ምክንያታቸው ደግሞ “በፍረጃና በደቦ ፍርድ ውግዘት ይደርስብናል፣ እኛ የማንም ደጋፊ ባንሆንም ነገሩ በዓላማ ዕቅድ ተይዞለት እየተሠራ ያለ በመሆኑ እየተስተጋባ ያለውን በጭፍን ከመደገፍ ውጪ ሌላ ምንም ዓይነት እውነተኛ መረጃ ማቅረብ አይቻልም፤ ማስፈራሪያም አለ” የሚል ነው።

የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን የስፖርት አዘጋጆችም ሁሉንም እውነት እንደሚያውቁ፣ በቂ መረጃም እንዳላቸው የሚገልጹት እነዚሁ ወገኖች ክስ አላቸው። “ኢቲቪ ውስጥ ያሉት የስፖርት ክፍለ ጊዜ አዘጋጆች ሐቁን በደንብ ያውቁታል። በቂ መረጃ አላቸው። ያሻቸውን መረጃ ለማሰባሰብ የተመቻቸላቸው ናቸው። ግን አያደርጉትም። ለዚህም ዋናው ምክንያት ከሁለቱ በአንዱ ቡድን ተጠልፈዋል። ወይም የተነሳው የማኅበራዊ ሚዲያ ማዕበል አስምጧቸዋል። ወይም ጀርባቸው የጸዳ ባለመሆኑ ደመራው ወደ አጋደለበት ዘመዋል። ወይም የበላን ያብላላል እንዲሉ ሆነዋል” ሲሉ ይከሷቸዋል።

በዚሁ መነሻ ኢቲቪ ውስጥ የአለቆቻቸው ውሳኔ ዕድል የሆነላቸው፣ ውሳኔው ያሸማቀቃቸው፣ አወዳደቃቸውን ለማሳመር የሚፋለሙ፣ የተሸማቀቁና ቸልተኛነትን እንዲመርጡ ወይም እዚያና እዚህ እንዲጫወቱ የተገደዱ አሉ። ለአንድ ወገን ባደሉና በዚሁ አቋማቸው ለሚከፈላቸው ሰፊ ዕድል እንደፈጠረ የተነገረለት ይህ የአለቆች መመሪያ በአንድ አገር ብሔራዊ ቴሌቪዥን ሊቀርቡ የማይገባቸው የፍረጃ፣ ክብረ ነክ፣ የቡድን ስያሜና የማጠልሻ ንግግሮች እንዲሰሙ ዕድል ከፍቷል። ጎልጉል እንደሰማው ከሆነ በብሔራዊ ቴሌቪዥን የሚቀርቡት ለችግሩ መፍትሔ የማይሰጡ ዘለፋዎች ወደ ሕግ የሚያመሩበት አግባብም እየተመቻቸ ነው።

የማኅበራዊ ሚዲያው ማዕበል ባሰመጣቸው የኢቲቪ ባለሥልጣናት ቀጭን መመሪያ ሳቢያ ሕዝብ በተባራሪ መረጃ እንዲሰክር ስለተፈረደበት ማንም ከሚፈልገው ውጪ ሌላ ምንም ነገር መስማት አይፈልግም። ከምንም በላይ የአገሪቱ ትልቅ ሚዲያ ስፖርቱ ከገባበት ቅርቃር ሊያወጣው የማይችል የቡድን ውዝግብ ማራገቢያ እንዳደረገው የሚናገሩት ወገኖች፣ “ቢልልን ኖሮ” ሲሉ ምኞታቸውን ከኃፍረታቸው ጋር ቀላቅለው ይናገራሉ።

“ቢልልንማ” ይሉና የተለያዩ አገራትን የምርመራ ጋዜጠኞች ጀግንነት የተሞላው ሪፖርት አስታውሰው ከምኞት ዓለም ይመስለሱና “ቢልልንማ ኢቲቪ በየጓዳው የያዘውን፣ እጁ ላይ ያለውን፣ ከፈለገበት ቦታ መረጃ የማግኘት ዕድሉን ተጠቅሞ፣ በየሥርቻው የሚጮሁትንና የሚያስጮሁትን አንድ ላይ ሰብስቦ ወይም በግል አድምቶ ቢመረምር የጠራ መረጃ ይሰጠን ነበር” ይላሉ። አያይዘውም “አለቆቻቸው ሊወቅሷቸውና ሊገሯቸው ሲገባ በተቃራኒው መረን ውጡ ብለው መመሪያ በመስጠት የአገሪቱን ብሔራዊ ሚዲያ ባኮረፉ፣ ቂም በያዙ፣ ሥልጣን በሚፈልጉ፣ ወዘተ አካላትና በማኅበራዊ ሚዲያ አወራራጆች እጅ እንዲወድቅ አደረጉት። ይህ ብሔራዊ ኃፍረት ነው። ጆሮ ያላቸው ይስሙ” ሲሉ የማስጠንቀቂያ መልዕክት አሰምተዋል።

ፓሪስ ሚኒሊክ ሬስቶራንት ሲመገቡ የነበሩ ሳሙኤል ኃይሉ የሚባሉ ዕማኝ “ አፍሬያለሁ” ሲሉ በላኩት አጭር መልዕክት “ውድድሩ ከመጀመሩ በፊት የኢትዮጵያ ኦሊምፒክ ቡድን ልዑካኖች የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ደኤታና ሌሎች ባለሥልጣናት ባሉበት ወደ ሚኒሊክ ሬስቶራንት ሲገቡ እዚያው ነበርኩ። ባንድ ተዘጋጅቶ ስለነበር ጉሮ ወሸባዬ ሲባል ተነስቼ አጨብጭቤያለሁ። አለ ገና ተብሎ ተዘፍኗል። ምን ያህል እንደተከፈለ፣ ምን ውል እንዳለ አላውቅም እንጂ አቀባበሉ ደስ የሚልና ስሜት የሚስብ ነበር። ለሜቻ መሰናክል ከወደቀ በኋላ ይህ ቪዲዮ እየተቆራረጠ ፍጹም ውሸት ተቀብቶ በሚዲያ ሲተላለፍ አየሁ። ምንም ውድድር ሳይካሄድ የተቀዳ ቪዲዮ ኢትዮጵያ ላይ በደረሰ ሽንፈት ተደስተው ጨፈሩ የሚለውን በዚህ እኔ በነበርኩበትና በዓይኔ ባየሁት ቪዲዮ ታጅቦ ሲቀርብ አየሁ፤ ሰማሁ። ትልቅ ውሸት ነው፤ ይህን እውነት ለመመስከር ያህል ነው” ሲሉ እማኝነታቸውን ሰጥተዋል።

እሳቸው እንዳሉት መቼ፣ እንዴት፣ የት፣ ለምንና በምን መልኩ እንተቀረጸ በይፋ ያልተገለጸ በሬስቶራንት ውስጥ የተቀረጸ የቪዲዮ ፊልም የአትሌቲክስና የኦሊምፒክ አመራሮችና አትሌቶች በከፊል እንዲታዩ ተደርጎ፣ ፊልሙ ከውድድር በኋላ በደረሰው ሽንፈት ደስታ መነሻነት የተከናወነ ፌሽታ እንደሆነ ተደርጎ መሰራጨቱን ዝግጅት ክፍላችን አይቷል።

የሆቴሉ ሥራ መሪ አቶ ኤርሚያስን ዝርዝሩን ባይገልጹም በሰሙትና ባዩት ማዘናቸውን አመልክተዋል። የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ጋዜጠኞች ፊልሙ እያላቸው እውነቱን ለሕዝብ ለምን እንዳላስረዱ ግልጽ እንዳልሆነላቸው ተናግረዋል።

ይህ ብቻ አይደለም በስፍራው የነበሩ “ጋዜጠኞች” በስማ በለው የሚቀርቡ መረጃዎችን አግባብ ካለው አካል ጠይቀው የማቅረብ ኃላፊነታቸውን ትተው በፓሪስ ጎዳና ሲንቀዋለሉ ቆይተዋል ወይም የተነሳው የደቦ ማዕበል ሰለባ እንደሆኑ ገምተዋል።

በአትሌቲክስም ሆነ በኦሊምፒክ ውስጥ ቀደም ሲል ጀምሮ በርካታ ችግሮች ነበሩ። እንደዚህ እንደዛሬ እንደ ማኅበራዊ ሚዲያ ዓይነት የደቦ ጩኸት ማሰራጪያው ዐውድ ክፍት ሳይሆን የአሠራር ክፍተት ብቻ ሳይሆን አሳፋሪ ወንጀሎችም ጭምር ይፈጸሙ ነበር። በማን አለብኝነት ካድሬዎችና ባለ ጊዜዎች ስፖርቱ ውስጥ ገብተው ሲፈተፍቱ መኖራቸው እያደር ስፖርቱን እንደበላው በተለይ ስፖርቱ አካባቢ ቅርብ የነበሩና በስፖርቱ ውስጥ ያለፉ በደንብ ያውቁታል።

ዛሬ ድረስ የዘለቀውና የለመድነውን የሩጫ ድል ቀብር እያፋጠነ ያለው ችግር እንዲቀረፍ፣ ስፖርቱን ጠቅጥቆ የያዘው የድንቁርና በሽታና ጥቅም ላይ የተመሠረተ አድሏዊ አሠራር እንዲሻሻል የሚፈልጉ አካላት ያለምንም የደቦ ጩኸት፣ ያለ አንዳች ውሸትና ግነት ሃቁን ብቻ ይዘው መታገል ቢችሉ ውጤታማ ሊሆኑ እንደሚችሉ ታዛቢዎች ይገልጻሉ። በተለይም ኮታና ብሄር ተኮር የሆነው የአገሪቱ የፖለቲካ ስሪት፣ የስፖርቱን አደረጃጀት ማንም ብሄሩ ውስጥ ተወሽቆ ያለ ዕውቀት እንዲያጨማልቀው አድርጎታል። አጥፊ እንዳይቀጣ፣ ዐቅም አልባ እንዳይሰናበት አንቆ የያዘው አደረጃጀትና ጎሳ ላይ የተተከለ የስፖርት ፖሊሲ እስካልተቀየረ ድረስ ምንም ለውጥ እንደማይመጣ፣ በኮታ የመጡትን አባርሮ በኮታ ሌሎችን ማግበስበስ ትርፉ አሁንም ውድቀት በመሆኑ ኢቲቪና አመራሮቹ በማኅበራዊ ሚዲያ አጀንዳ ውስጥ ከመንቦጫረቅ እዚህ ላይ እንዲያተኩሩ ዜናውን የላኩልን ገልጸዋል።

“ኢቲቪ የበቃ የሰነድና የምስል መረጃ እጁ ላይ ይዞ ሃቅ ላይ በመመርኮዝ በዶክመንታሪ መልኩ በተደጋጋሚ ሐቁን ማፍረጥረጥ እየቻለ የቡድንና የግለሰብ ፍላጎትን ለማርካት ተደራጅተው በማኅበራዊ ሚዲያ የደቦ ጩኸት በሚያሰሙ አካላት አጀንዳ ውስጥ እንዲንቦጫረቅ መመሪያ መሰጠቱ ችግሩን ያብስ እንደሆነ እንጂ አያቀለውም። ፍርደ ገምድልነት የተጣባቸውን ሪፖርተሮች ኪስ ማደለቢያ ምቹ ሁኔታ ከመፈጥር በዘለለ ውጤት አልባ ነው። እንኳን ውጤት ሊያመጣ እያደር እያሽቆለቆለ ለመጣው ስፖርቱ በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ ይሆንበታል” በማለት ዜናውን ከማሳሰቢያ ጋር ያካፈሉን ተናግረዋል።

ኦሊምፒክን በሚያክል ታላቅ ውድድር ኢትዮጵያን ወክለው ለመወዳደር ወደ ፓሪስ ያቀኑ አትሌቶች ገና ሩጫ ሳይጀምሩ ሽባ ያደረጋቸው የማኅበራዊ ሚዲያ ዘመቻ ያሳደረውን ጫና ራሳቸው አትሌቶቹ ሲበርድ የሚገልጹት የታሪካችን አንዱ ጠባሳ እንደሚሆን የጎልጉል ዘጋቢ ከአዲስ አበባ ሰማሁ ሲል አስታውቋል።

በችግርና በተበላሸ አሠራር የነቀዘውን የአገሪቱን ስፖርት ለመቀየር ኦሊምፒክ እስኪጀመር አድፍጦ መቆየት በየትኛውም መሥፈርት ትክክል አይሆንም።

የአዲስ አበባ ዘጋቢያችን ከስሜት ራቅ ብለው አስተያየት የሚሰጡ ነባር አትሌቶችን መካከል “አገር ወክለው የሚወዳደሩ ስፖርተኞች ላይ በዚህ ደረጃ እንደ ባዕድ ቆጥሮ የቀጠቀጠ፣ ስሜት ያበላሸ አገርም ሆነ ሚዲያ የለም” ያሉ አጋጥመውታል።

ከአትሌቶች መካከል ሰለባ የነበረ መሆኑን አስታውሶ “እንኳንም የፓሪሱ አትሌቲክስ ቡድን አባል አላደረገኝ” በማለት ሃዘኑን ገልጿል። “ስንሰማ ውድ ድር ሥፍራ ደረስ ኬዲስ አበባ ይደወላል። ሚዲያ ላይ ወጥታችሁ ይህን በሉ የሚባሉ አትሌቶች ነበሩ። እንቅልፍ መተኛት ያቃታቸው አትሌቶች ነበሩ። ሕዝብ ይህን አይረዳም። ችግሩን የሚያውቀው አትሌቱ ብቻ ነው። እንዴት ነው በዚህ ደረጃ ጫና የሚደርስበት አትሌት የሚያሸንፈው?” ሲል ይኸው አትሌት ይጠይቃል። አያይዞም “ኦሊምፒክ እስኪያልቅ መጠበቅ አይቻልም ነበር” ሲል የተመረጠውን ጊዜና ጊዜውን መርጠው በውጤቱ ላይ አሉታዊ ጫና ካሳደሩ በኋላ የራሳቸውን ፍላጎት ወደፊት አምጥተው ሥልጣን የጠየቁትን ባልደረቦቻቸውን በማየታቸው መገረሙን ገልጿል።

ጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ