ኦማር አልበሽር ከደቡብ አፍሪካ እንዳይወጡ ታገዱ

ዓለምአቀፉ የወንጀለኞች ፍርድቤት የከሰሳቸውና እንዲያዙ ማዘዣ የቆረጠባቸው የሱዳኑ ፕሬዚዳንት ለአፍሪካ ኅብረት ስብሰባ ከሄዱበት ደቡብ አፍሪካ እንዳይወጡ እዚያ የሚገኝ ፍርድ ቤት ማዘዣ ሰጠ፡፡ በኢትዮጵያ በሰው ዘር ላይ ወንጀል ለፈጸሙ የህወሃት ሹሞች ይህ ታላቅ ማስጠንቀቂያ ሊሰጣቸው እንደሚገባ ኦባንግ ሜቶ አስታወቁ፡፡

በእንግሊዝኛው ምህጻረ ቃል አይሲሲ የሚባለው ዓለምአቀፉ የወንጀለኞች ፍርድቤት የሱዳኑን ፕሬዚዳንት ኦማር አልበሽር የዛሬ ስድስት ዓመት አካባቢ በዘር ማጥፋትና በጦር ወንጀለኝነት ክስ መስርቶ እጃቸውን እንዲሰጡ ወይም እንዲያዙ ማዘዣ ቆርጦባቸው ነበር፡፡ የተወነጀሉበት ክስም በደቡብ ሱዳን አማጽያንን ትረዳላችሁ በማለት ሦስት ጎሣዎች ላይ ጥቃት እንዲፈጸም፣ ሴቶች እንዲደፈሩ፣ ነዋሪው እንዲፈናቀል፣ እንዲገደል፣ ወዘተ የጃንጀዊድ ሚሊሻዎችን በማስታጠቅ በሥፍራዎቹ አሰማርተዋል በሚል ነበር፡፡ በዚህ ምክንያት 400ሺህ ዜጎች ሲሞቱ ከ2 ሚሊዮን በላይ ከመኖሪያቸው ተፈናቅለዋል፡፡

ፍርድቤቱ ማዘዣውን ካወጣ ጀምሮ አልበሽር ጥፋተኛ እንዳልሆኑ ከመናገር ባሻገር ወደ ውጭ የሚያደርጉትን ጉዞ በመወሰን በወዳጅ የአፍሪካና የአረብ አገራት ብቻ ወስነው ቆይተዋል፡፡ ከኢህአዴግ መሪዎች ጀምሮ በርካታ የአፍሪካ አገራት አምባገነኖች ለአልበሽር ድጋፍና ከለላ ሲሰጡ ቆይተዋል፡፡

በዚምቧብዌ ፕሬዚዳንት ሮበርት ሙጋቤ ሊቀመንበርነት በሴቶችና ልማት ላይ ለተጠራው የአፍሪካ ኅብረት መሪዎች ስብሰባ ላይ የተገኙት የሱዳኑ ፕሬዚዳንት ኦማር አልበሽር ወደዚያው በሚያቀኑበት ወቅት የፍርድቤቱ ማዘዣ የሚጸና በመሆኑ እጃቸውን መስጠት እንዳለባቸው ሲነገር ነበር፡፡ ሆኖም አልበሽር ከዚያ በተጻራሪው በስብሰባው ላይ በመገኘት ከተሰብሳቢ የአፍሪካ መሪዎች ጋር የቡድን ፎቶ ሲነሱ ታይተዋል፡፡

በዓለምአቀፍ ደረጃ የሚንቀሳቀሱ የሰብዓዊ መብት ተከራካሪዎች ከደቡብ አፍሪካ ተሟጋቾች ማዕከል (Southern Africa Litigation Center) ጋር በመሆን የአልበሽርን በደቡብ አፍሪካ መገኘት በማስመልከት ፕሪቶሪያ ለሚገኘው ፍርድ ቤት ባቀረቡት ማመልከቻ መሠረት የሰሜን ጉተንግ ከፍተኛ ፍርድቤት ዳኛ ሃንስ ፋብሪሺየስ ኦማር አልበሽር ከደቡብ አፍሪካ እንዳይወጡ የፍርድ ቤት ማዘዣ ቆርጠውባቸዋል፡፡ የአልበሽር ጉዳይ እሁድ ይታያል ተብሎ ሲጠበቅ ጉዳያቸው ለሰኞ እንዲተላለፍና እስከዚያው ግን ከደቡብ አፍሪካ መውጣት እንደማይችሉ በዳኛው በኩል የተሰማው የፍርድ ትዕዛዝ ያስረዳል፡፡

ከኦማር አልበሽር በተጨማሪ የሙስሊም ጠበቆች ማኅበር የግብጹ ፕሬዚዳንት አብደል ፈታህ ኤል ሲሲ በአፍሪካውያኑ ኅብረት ስብሰባ በሚገኙበት ወቅት እንዲያዙ በፍርድ ቤት ማመልከቻ አቅርበው ነበር፡፡ ጠበቆቹ በማመልከቻቸው እንደገለጹት ኢል-ሲሲ የጦር ወንጀለኛ እና ከሁለት ዓመት በፊት በሕጋዊ መንገድ የተመረጡትን ሞሐመድ ሙርሲን በመገልበጥ ወንጀል ከሰዋቸዋል፡፡ አልሲሲ እንደ አልበሽር በዓለምአቀፉ ፍርድ ቤት የተከሰሱና ማዘዣ ያልተቆረጠባቸው ቢሆንም በአፍሪካ ኅብረት ስብሰባ ላይ ሳይገኙ ቀርተዋል፤ በምትኩ ጠቅላይ ሚኒስትር ኢብራሒም ሜህሌብ መገኘታቸው ከሥፍራው የተገኘው ዜና ያስረዳል፡፡

የፕሬዚዳንት አልበሽር ጉዳይ በዓለምአቀፉ ፍርድ ቤት ከመወሰኑ በፊት በኅዳር 1999ዓም በወቅቱ የአኙዋክ ፍትሕ ምክርቤት ዳይሬክተር የነበሩት ኦባንግ ሜቶ በተባበሩት መንግሥታት ዓለምአቀፍ የዜጎች ፍርድቤት (THE INTERNATIONAL CITIZENS’ TRIBUNAL FOR SUDAN) ላይ በዳኝነት ተሳትፈው ነበር፡፡ በአሁኑ ወቅት ለአዲሲቷ ኢትዮጵያ የጋራ ንቅናቄ የሚባል ለማኅበራዊ ፍትሕ መስፈን የሚታገል ድርጅት ዋና ዳይሬክተር የሆኑት ኦባንግ የአልበሽርን ጉዳይ በተመለከተ የተላለፈው ውሳኔ በዘር ማጥፋት፣ በሰብዓዊ ዘር ላይ ወንጀል በመፈጸም እና በሌሎች ከፍተኛ ወንጀሎች ለሚጠረጠሩት የህወሃት ባለሥልጣናት ታላቅ ማስጠንቀቂያ እንደሆነ በፌስቡክ ገጻቸው ላይ ባሰፈሩት መልዕክት አስታውቀዋል፡፡

ከ400 በላይ የአኙዋክ ተወላጆች መገደል በቀጥታ ተጠያቂ ከሆኑት የህወሃት ባለሥልጣናት መካከል መለስ ብቻ በሞት የተለዩ ቢሆንም ሌሎቹ ግን እስካሁን በህይወት ያሉ በመሆናቸው ከተመሳሳይ ፍርድ እንደማያመልጡ አቶ ኦባንግ አስታውቀዋል፡፡ ከአኙዋክ ዕልቂት ሌላ በኦጋዴን ለተደረገው ጭፍጨፋ እንዲሁም ምርጫ 1997ን ተከትሎ ለሞቱት 200 የሚጠጉ ዜጎች መሞት ተጠያቂ የሆኑት የህወሃት/ኢህአዴግ ባለሥልጣናት በየትኛውም መልኩ ቢሆን ከፍትሕ እንደማያመልጡ ኦባንግ ሜቶ ጨምረው አስረድተዋል፡፡

በኅዳር 1999 ዓም በተደረገው የዜጎች ፍርድቤት ውሳኔ አሠጣጥ ሥነሥርዓት ላይ አቶ ኦባንግ በተሰጣቸው የዳኝነት ሥልጣን ስለ ኦማር አልበሽር የውሳኔ ሃሳባቸውን ሲሰጡ እንዲህ ብለው ነበር፤ “የአልበሽር ጉዳይ ገና በዓለምአቀፉ ፍርድቤት የተወሰነ ባይሆንም እኛ እዚህ የምንሰጠው ውሳኔ ግን ህጋዊ ስለመሆኑ ምንም ጥርጥር የለኝም፤ ኦማር አልበሽር ዛሬም ወንጀለኛ ነው፤ ነገም ወንጀለኛ ነው፤ የዛሬ ወርም ወንጀለኛ ነው፤ የዛሬ ዓመትም ወንጀለኛ ነው፤ የዛሬ አስር ዓመትም ወንጀለኛ ነው፤ . . . የዛሬ መቶ ዓመትም ወንጀለኛ ነው፤ ለዘላለም ወንጀለኛ ነው፤” ለተወሰኑ ጊዜያት ከፍትሕ የሚያመልጥ መስሎ ሊታይ ይችላል፤ በኃይልና በማታለል በሥልጣኑም ሊቆይ ይችላል፤ የጊዜ ጉዳይ ነው እንጂ ከፈጸመው ወንጀል ተጠያቂ ከመሆን መቼም አያመልጥም፤ “ጨካኞች የሰው ልጆችን በማሸበር የተሳካላቸው መስለው ቢታዩም በፍርድ የማያዳላው ፈጣሪ በመለኮታዊ ፍርድ ቤቱ ተጠያቂ አድርጎ ያቀርባቸዋል፤ በዚያ የፍርድ አሰጣጥ ወቅት የፈሰሰው ሰብዓዊ ፍጡር ደምና ሰቆቃ በሙሉ ምስክር ሆኖ ይቀርብባቸዋል፤ ዓለም ሁሉ ይህንን ሊያስተውል ይገባዋል” በማለት ኦባንግ ሜቶ የፍርድ ውሳኔያቸውን በወቅቱ ሰጥተው ነበር፡፡ (የአቶ ኦባንግ ሙሉ የፍርድ ውሳኔ እዚህ ላይ ይገኛል)

አልበሽር ከደቡብ አፍሪካ እንዳይወጡ ያዘዘው ፍርድ ቤት ዳኛ የደቡብ አፍሪካን የአገር ውስጥ ሚኒስቴር መ/ቤት ኦማር አልበሽር በየትኛውም መንገድ ማለትም በአየር፣ በየብስና በባህር ከደቡብ አፍሪካ እንዳይወጡ ሁሉንም የመውጫ ኬላዎች በጥብቅ እንዲቆጣጠር ትዕዛዝ አስተላልፈዋል፡፡ የዳኛውን ትዕዛዝ ተከትሎ የአልበሽር ጉዳይ እስኪጠናቀቅ ድረስ ፕሬዚዳንቱ ከደቡብ አፍሪካ አፈር እንዳይወጡ ጥብቅ ክትትል እያደረገ መሆኑን የሚኒስቴር መ/ቤቱ አስታውቋል፡፡

ከሱዳን ዘግይተው የወጡ መረጃዎች እንደሚጠቁሙት ኦማር አልበሽር ከፍርድ ቤቱ ማዘዣ በፊት ደቡብ አፍሪካን ለቅቀው መውጣታቸውን ቢገልጹም ፕሬዚዳንቱ ማዘዣው ከወጣ በኋላ በአፍሪካ ኅብረት ስብሰባ ላይ መታየታቸውንና ከአገሪቱ ለቅቀው አለመውጣታቸውን ያስረዳሉ፡፡ ጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ በጉዳዩ ላይ ባደረገው ማጣራት መሠረት ኦማር አልበሽር በደቡብ አፍሪካ እንደሚገኙና ከዚያም ለቅቀው እንዳልወጡ ከመረጃ አቀባዮቹ ለመረዳት ችሏል፡፡

ከሁለት ዓመት በፊት በናይጄሪያ በተካሄደ ስብሰባ ላይ የናይጄሪያ ጠበቆች አልበሽርን ለማስያዝ ያደረጉት ሳይሳካ መቅረቱ ይታወሳል፡፡ ጠበቆቹ ውሳኔያቸውን በፍርድ ቤት ከማሳወጃቸው በፊት አልበሽር ስብሰባውን አቋርጠው ወዳገራቸው ተመልሰዋል፡፡ አሁን ግን ወደ ደቡብ አፍሪካ ሲመጡ ወዳጆቻቸው የአፍሪካ አምባገነኖች መከታ ይሆኑኛል በሚል እንደሆነ ተገምቷል፡፡ ሰኞ የሚውለው ችሎት አልበሽር ወዳገራቸው መመለስ እንደሚችሉ ወይም በዓለምአቀፉ የወንጀለኞች ፍርድቤት ማዘዣ መሠረት ለፍርድቤቱ ተላልፈው እንዲሰጡ ይወስናል፡፡ ፍርድ ቤቱ አልበሽር እንዲያዙ ከወሰነ የደቡብ አፍሪካ መንግሥት አሳልፎ የመስጠት ሕጋዊ ግዴታ አለበት ሲሉ የሕግ ባለሙያዎች ይናገራሉ፡፡ ሆኖም ግን የ1998 (እኤአ) የሮም ስምምነት ፈራሚ የሚባሉ አገራት ወንጀለኞችን አሳልፈው ለመስጠት ፈቃደኝነት የሚጠበቅባቸው ሲሆን በማያደርጉ አገራት ላይ ፍርድቤቱ ቅጣት የመበየንም ሆነ ወንጀለኛውን ለመያዝ ሊያሰማራ የሚችለው የፖሊስ ኃይል የለውም፡፡

የደቡብ አፍሪካ መንግሥት የአገሩ ፍርድቤት ባስተላለፈው ትዕዛዝ ላይ አስተያየት ከመስጠት የተቆጠበ ቢሆንም በአፍሪካ ኅብረት ስብሰባ ላይ የሚገኙ መሪዎች ያለመከሰስና ያለመታሰር መብታቸው የተከበረ መሆኑን ከመናገር በስተቀር ያለው አለመኖሩ በአልበሽር ጉዳዩ አጣብቂኝ ውስጥ መግባቱን እንደሚጠቁም ተገልጾዋል፡፡ የሰብዓዊ መብት ጠበቆች እንደሚሉት ከሆነ አልበሽር የፍርድቤቱ ትዕዛዝ ከተላለፈ በኋላ በደቡብ አፍሪካ መቆየታቸው ተረጋግጧል፤ ከፍተኛ ችግር ውስጥ ናቸው፤ ሰኞ ዕለት የሚሰየመው ፍርድ ቤት የዓለምአቀፉ ፍርድ ቤት የማዘዣ ውሳኔ ያጸድቃል፤ ደቡብ አፍሪካም ለፍርድ ቤቱ ትዕዛዝ ተገዢ መሆን አለባት ይላሉ፡፡ የዓለምአቀፉ የወንጀለኞች ፍርድቤት ዓቃቤሕግ የሆኑት ፋቶው ቤንሱዳ “ፕሬዚዳንት አልበሽር ሔግ ለሚገኘው ፍርድ ቤት ተላልፈው እንደሚሰጡ እየጠበቅሁ ነው፤ ይህንን ማድረግ ትክክለኛና ሕጋዊ አሠራር ነው” ብለዋል፡፡ (የመግቢያው ፎቶ: Shiraaz Mohamed/Associated Press)

---

ማሳሰቢያ፤ በተለይ በስም ወይም በድርጅት ስም እስካልተጠቀሰ ድረስ በጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ^® ላይ የሚወጡት ጽሁፎች በሙሉ የጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ^®ንብረት ናቸው፡፡ ይህንን ጽሁፍ ለመጠቀም የሚፈልጉ ሁሉ የዚህን ጽሁፍ አስፈንጣሪ (link) ወይም የድረገጻችንን አድራሻ (https://www.goolgule.com/) አብረው መለጠፍ ከጋዜጠኛነት የሚጠበቅና ህጋዊ አሠራር መሆኑን ልናሳስብ እንወዳለን፡፡