“ጃዋር፦ ያልተናገረውን በተናገረው ውስጥ መስማት”

“ወያኔ አንድ ታንክ ከመግዛት፣ በ10 ሚሊዩን ዶላር አንድ ከፋፋይ አክቲቪስት መግዛት ትመርጣለች” መስፍን ፈይሳ ሮቢ

ጋዜጠኛ ምናላቸው ስማቸው በ“አፈርሳታ” ዝግጅቱ ጃዋርን አቅርቦ አነጋግሮት ነበር። ለጃዋር የቀረበለት አንዱ ጥይቄ “. . . የግንቦት ሰባት እና የኦሮሞ ደሞክራሲያዊ ግንባርን ጥምረት እንዴት አየኸው?” የሚል ነበር።  ጃዋር “. . . ቅን አመለካከት ነው ያላቸው. . .ጥሩ ሙከራ እያደረጉ ነው. . . ኢንቴንሽናቸው  ቅን ነው. . .” ብሎ በተናገረው ውስጥ  “. . . በትክክል የተሰራ ግን አይደለም፣ የፖለቲካ ብስለት ያለበት ግን አይደለም” የሚል እና ያልተናገረውንም ነገር (between the lines) ትሰማለህ።  ነገሩ “ከኛ ወዲያ ፉጭት አፍ ሟሞጥሞጥ ነው. . .” ወይም  “. . . ፖለቲካ ከኔ ወዲያ ላሳር ነው” የሚል ድምጸት አለው።

ጃዋር ሌላም ጥይቄ ቀርቦለት ነበር፡- “. . . አሁን በዚህ ወቅት በብሄረሰቦች መሃከል . . .ችግሩን የጋራ አድርጎ የማየት ነገር ይታያል። ነገር ግን ቀደም ብሎ አንተ. . . ለኦሮሞ ህዝብ ችግር በደል ጭቆና . . . ትኩረት አድርገህ ነው ስትታገል የነበረው እና ለምን ከሰብዓዊነት አንጻር . . . ለምን ጠበብ አድርገህ አየኸው፣ ለምን ከማንነት፣ ከኦሮሞነት መነሳት ፈለግህ . . . አሁን ራስህ ብለኸኛል . . . ኮንሶ፣ ጋምቤላ . . . ተመሳሳይ ጭቆና እየደረሰባቸው ነው፣ . . . የኦሮሞን ህዝብ ብቻ “ኮዝ” (cause/ምክንያት) አድርገህ የተነሳሃው ለምንድን ነው?”

ሰብዓዊነትን የሚፈትን ጥያቄ ነው (በሜጫ አንገት ለሚቆርጥ ሰው የሚመጥን ባይሆንም)።

የጃዋር መልስ “. . . ብዙ ቤቶች በመደዳ አሉ ልበል፣ እና እሳት ተለኮሰ፣ መጀመሪያ የራስህን ቤት እሳት ማጥፋት የመጀመሪያ የሰዎች ሰብዕና ተፈጥሮ ነው. . .” ሲል ነበር የመለሰው። ይኼ መልሱ፣ ህወሃት አ.አ. ገብቶ መንግስት ከመሆኑ አንድ አመት በፊት፣ ጎጃም ውስጥ ያገኘሁት አንድ የህወሃት ነፍጥ አንጋች የሰጠኝን መልስ ነበር ያስታወሰኝ።

ጠየቅሁት፦ “ለመሆኑ በኤርትራ ጉዳይ ላይ ያላችሁ አቋም ምንድን ነው?”

የህወሃቱ ነፍጥ አንጋች፦ “. . .ባልና ሚስት አብረው የሚኖሩት እስከተስማሙ ድረስ ብቻ ነው፣ ካልተስማሙ መፋታት ነው ያለባቸው. . .” ነበር ያለኝ (በዚህ አጋጣሚ በኤርትራ እና ኢትዮጵያ ጉዳይ ቁጥር አንድ ተጠያቂው ህወሃት ነው)።

የሃገርን ጉዳይ ከባልና ሚስት ፍቺ ጉዳይ ጋር እኩል የሚያነጻጽር የፖለቲካ ትንተና ከአንድ የህወሃት ነፍጥ አንጋች መስማት አይገርምም፣ ፖለቲካል ሳይንስ ካጠናው ጃዋር፣ የፖለቲካ ተንታኝ ከሆነው ጃዋር፣ የህዝብ ደህንነት (public safety)፣ የማህበራዊ ፖለቲካን ጉዳይ እሳት ከማጥፋት ጋር ከማነጻጸር በላይ ይጠበቃል።

ቢያንስ ከተሸከመው “የፖለቲካ ተንታኝ፣ አክቲቪስት፣ የማህበረሰብ ተመራማሪ. . .” ማዕረግ አንጻር ሲታይ፣ ጃዋር የፖለቲካ ድሃ ነው። ወይም እያወቀ በፖለቲካ የደኸየ ሰው ነው። ሲመስለኝ፣ ኢትዮጵያዊያን በተለይም የኦሮሞ ተወላጆች፣ ጃዋርን ሰቅለው ሰቅለው፣ አሁን ማውረጃው ያጠረባቸው ይመስለኛል፣ እየተጋፈጡት ያሉ በርካታ ኢትዮጵያዊያን፣ በተለይም ከኦሮሞ ነገድ አባላት በየቦታው የመውጣታቸው ጉዳይ እንዳለ ሆኖ።

እስኪ አሁን “. . . ህዝብ እግር ከሆነ፣ የፖለቲካ አመራር ጭንቅላት ከሆነ . . . ህዝቡን እግሩም አስረን አንድ ላይ እንዲንቀሳቀስ ነው ያደረግነው. . .” የሚባል ትንተና ምን ማለት ነው? እንዲያው ምን የሚሉት የፖለቲካ ትንተና ነው? ለመሆኑስ “ኦሮሞና አማራ ሲርየስሊ መነጋገር አለባቸው. . .” ሲል፣ ኢትዮጵያን የሚወክሉት ኦሮሞ እና አማራ ብቻ ናቸው? ደግሞስ አሁን ህዝብ ላይ እየደረሰ ያለውን ግድያ፣ እስራት፣ አፈና፣ የሃገር ሃብት ዝርፊያ . . . እና ይኼ ሁሉ በዚህ ከቀጠለ እና የህወሃት እድሜ ከተራዘመ ሊያስከትል የሚችለውን ምስቅልቅል ለማስቀረት፣ እውነት ይኼን ያህል የፖለቲካ መራቀቅ ያስፈልገዋንል? . . . ምንስ አይነት የአማራ እና የኦሮሞ ሲርየስ ንግግር ነው የሚያስፈልገው? ምን አይነት ውይይት ነው የሚያስፈልገው? ቢያንስ እሱ እወክለዋለሁ የሚለው የኦሮሞ ብሄረሰብ ብሄረተኞች የነበሩ እና ኦሮሞን የሚወክሉ አንጋፋ መስራቾች የተሳተፉበት፣ የኦሮሞ ብቻ ሳይሆን የአፋር እና የሲዳማ ህዝቦችን (አማራም በግለሰብ ደረጃም ቢሆን የተወከለበት) ስብሰባ በተደረገ ማግስት “. . . ኢትዮጵያን እናፈራርሳለን. . .” ብሎ የሚፎክር የፖለቲካ ተንታኝ እውነት የፖለቲካ ተንታኝ ነው?

ጃዋር አገር ቤት ውስጥ ህዝብ ከፍተኛ መስዋዕትነት እየከፈለ እና ትግሉ እጅግ በተጧጧፈበት፣ እና በሞቀበት ሰዓት፣ ቀዝቃዛ ውሃ መቸለስን ያውቅበታል። ለህወሃት መተንፈሻ ቦታ መክፈት (ፋታ መስጠት)፣ በእንግሊዝኛ “pent up emotion”ን ማስተንፈስ እንደሚሉት ነው (ይኸን በዝርዝር እና ከነማስረጃዎቹ ይዤ ለመቅረብ እሞክራለሁ)።

ከወር በፊት አፈርሳታ ላይ “. . .ህወሃት የአማራን ህዝብ አያውቀውም፣ የኦሮሞን ህዝብ አያውቀውም. . .” ሲል ምን ማለቱ ነው? ጃዋር እንደ ግለሰብ ኦሮሞን እና አማራን የሚያውቀውን ያህል መንግስት የሆነው ህወሃት፣ ያገሪቱን ደህንነት፣ ሃብት እና ሰራዊት የያዘው ህወሃት የአማራን እና የኦሮሞን ህዝብ አያውቀውም? ይኼ ለኔ እንቶ ፈንቶ ነው። ደግሞስ “. . . የአማራ እና ኦሮሞ ህዝብ ከሺ አመት በላይ አብሮ የኖረ ህዝብ ነው. . .ከማንም በላይ የሚተዋወቀው ደግሞ ሁለቱ ነው. . .” ያለን ጃዋር፣ ሁለት ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ ለንደን ላይ አማራን፣ ትግሬን፣ ከንባታን ሲዳማውን . . . ወዘተ በጥቅሉ ኢትዮጵያን ስለማፈራረስ ይነግረናል። የሚናገራቸውን በሙሉ ላዳመጠ ሰው፣ ምንም አይነት “consistency” እና “integrity” የላቸውም። ጃዋር ለንደን ላይ “ኢትዮጵያን ስለ መበተን” የተናገረው፣ በአራቱ ድርጅቶች የተመሰረተውን፣ እንዲያውም የኦሮሞን ህዝብ የሚወክል ድርጅትም የተሳተፈበት የኢትዮጵያ አገራዊ ንቅናቄ በተመሰረተ ማግስት መሆኑ፣ ለህወሃት ትልቅ ፋታ፣ ለኢትዮጵያዊያን ደግሞ ሞት፣ እልቂት፣ እስራት እና መከራ መራዘም ነው ውጤቱ።

የልጃቸው አስከሬን በማዳበሪያ ተጠቅልሎ የተሰጣቸው እና “. . .የሞተ አይመለስም. . .የተበታተኑትን ልጆቼን መልሱልኝ. . .” ሲሉ የሚናገሩት የሟች እናት ወ/ሮ ሎሚ ዋቀዮ የሜዲያ አጋጣሚውን ስላገኙ ነው እንጂ፣ ምንም አይነት የስልክም ሆነ ማንኛውም የመገናኛ ብዙሃን መንገዶች ሁሉ ሆን ተብለው በተዘጉበት ሁኔታ፣ እያለቁ፣ እየተሰቃዩ ያሉትን ወጣቶች፣ አንጀታቸው ተቆርጦ በየመንደር እና ገጠሩ ሁሉ እያለቀሱ ያሉ የወ/ሮ ሎሚ አይነት እናቶች በርካታ ናቸው።

አገሪቱ በሙሉ ወደ እስር ቤትነት ተቀይራለች፤ አደባባይ ሳይወጣ እና ለዜና እና ቀባሪ ሳይበቃ በየከተማ እና ገጠሩ እያለቀ ያለውን ህዝብ እግዜር/አላህ ይቁጠረው (መቼም መቁጠር አይሰለቸውም)።

ስለዚህ አሜሪካ እና ለንደን ውስጥ ሆኖ “ኢትዮጵያን እናፈርሳለን. . .” ብሎ የሚናገር ሰው እና አገርቤት ውስጥ እየደረሰ ያለውን እና ለወደፊትም ሊሆን የሚችለውን  ግድያ፣ እስራት እና በአጠቃላይ ህወሃት እያደረሰ ያለውን ሽብር፣ ከሁሉም በላይ እያደረሰ ያለውን ማህበረሰባዊ የሞራል ቀውስ፣  (ለ25 አመታት የሆነውንማ በየቀኑ እየሰማን እያየን እየለመድነው. . . አለን። አሁን ትላንት ወዲያ በኢሳት የቀረበውን፣ ዶ/ር ካሳሁን በዛብህን እንዴት እንደገድሏቸው እና የዶ/ሩንም ወንድም፣ ዶ/ሩ ራሳቸውን እንደገደሉ አድርጎ ካልተናገረ ምን እንደሚደርስበት በዚህ ቃለ-መጠይቅ ላይ ዛሬ የሰማሁት፣ እንደ ህዝብ “. . .በአጠቃላይ የኢትዮጵያዊያን ማህበረሰብ የሞራል መሰረት እንደገደሉት” ነው የምለው እኔ) እንዴት እንደገደሏቸው ለማገናዘብ የማይችል ጃዋር ለኔ የፖለቲካ ተንታኝ አይደለም።

“ሳትፈጨው እኮ እንጀራ አታደርገውም፣ አይደለም እንዴ. . ..”፣ “ኦሮሞ እና አማራ በመተባበሩ [ህወሃቶች] . . . መምቦቅቦቅ አለባቸው. . .” ብሎ የሚጠቀምበት ቋንቋ ራሱ የፖለቲካ ተንታኝ ነኝ የሚል ሰው የሚጠቀምበት ቋንቋ አይደለም።

“Discourse analysis” ያጠና ሰው የለንም ይሆን? ጃዋር የሚናገራቸው ነገሮች “ኢንተግሪቲ”፣ እና “ፍሰት (መፍሰስ) የሌላቸው መሆናቸው (ለምሳሌ ዋሺንግተን ዲሲ ላይ ይመስለኛል “Ethiopia out of Oromya” እላለሁ ብሎ “Oromya out of Ethiopia” . . . ብሎ የተናገረው አይነት የንግግር መምታታት) [‘አንድ ሰው ከልቡ፣ በእውነት እና በከፍተኛ ስሜት ተመስጦ genuinely & honestly የሚናገረው ነገር፣ ንግግሩ እንደ ዘይት ይፈሥሳል፣ አይቆራረጥም፣ ቃላትም ሊጠፉበት አይችልም’ የሚል ማንበቤ ትዝ ይለኛል]፤ ጃዋር ባደረጋቸው እጅግ በርካታ ንግግሮች ውስጥ እንዲህ አይነት ንግግሮች  በርካታ ናቸው)፤ ጃዋር ሲናገር በፊቱ ላይ የምታየው ኢሞሽን፣ ፈገግታው ተጀምሮ የሚያልቅበት ቅጽበት፣ የሰውነቱ እንቅስቃሴ እና የሚያደርጋቸውን ንግግሮች ይዘት እና መቼት (ጊዜ እና ቦታ) ላስተዋለ ሰው፣ የጃዋር ንግግሮች እና አቋሞች እና ሁለንተና እና ሁኔታው ለ“Discourse analysis” የሚጋብዝ ነው።

ከአፈርሳታ ቃለ መጠይቅ እንደተረዳሁት ከሆነ ጃዋር ሌላ ስራ ያለው አይመስለኝም።

“ወያኔ አንድ ታንክ ከመግዛት፣ በ10 ሚሊዩን ዶላር አንድ ከፋፋይ አክቲቪስት መግዛት ትመርጣለች” መስፍን ፈይሳ ሮቢ

ታፈሰ ወርቁ (tafeseworku2016@gmail.com)

---

“ጎልጉል፡ የድረገጽ ጋዜጣ የሕዝብ” እንደመሆኑ በ“የኔ ሃሳብ (Opinion)” ዓምድ ሥር የድርጅቶችና የማንኛውም ግለሰብ ነጻ ሃሳብ የሚስተናገድ ሲሆን ከአንባቢያን የሚላኩልን ጽሁፎች በጋዜጣው የአርትዖት (ኤዲቶሪያል) መመሪያ መሠረት ያለ መድልዖ በዚህ ዓምድ ሥር ይታተማሉ፡፡ ይህ በጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ በ“የኔ ሃሳብ (Opinion)” ዓምድ የታተመ ጽሁፍ የጎልጉል የድረገጽ ጋዜጣ^® አቋም ሳይሆን የጸሃፊው ነው፡፡